Станіслаў Шушкевіч: «Калі б не Лукашэнка, мы б жылі не горш Літвы і Польшчы»
- 13.07.2010, 10:56
Першы кіраўнік незалежнай Беларусі даў ацэнку 16-гадоваму перыяду праўлення Лукашэнкі.
На думку экс-спікера Вярхоўнага Савету Беларусі Станіслава Шушкевіча, калі б краіна была прававой дзяржавай, як гэта было па канстытуцыі да 1996 года, яна была б у лепшым становішчы, чым пры Лукашэнку, перадае «Нямецкая хваля».
- У ліпені 1994 года, калі Аляксандр Лукашэнка прыйшоў да ўлады, ці думалі вы, што ён застанецца на пасадзе прэзідэнта 16 гадоў?
- Не. Я разумеў адно, што нічога добрага ад чалавека, які ідзе на парушэнне канстытуцыі, чакаць нельга. Спачатку гэты вопыт быў для мяне нечаканасцю, таму што ён прыкідваўся радзецелем дэмакратыі, правоў чалавека і справядлівасці.
Калі хлусня выявілася ў выглядзе адступлення ад канстытуцыі ў 1996 годзе, беларускі парламент стаў на шлях імпічменту.
Але ў гэты час прыехала з Расіі прымірэнчая каманда ў складзе прэм'ер-міністра Чарнамырдзіна і старшыняў абедзвюх палат парламента Страявой і Селязнёва. Бо Лукашэнка казаў, што ўсе - ворагі Расеі, акрамя яго. Яны падпісалі так званую дэкларацыю аб прымірэнні парламента і прэзідэнта, якая на самой справе дала ўсю паўнату ўлады Лукашэнкі і фактычна зрабіла яго дыктатарам.
- Што пазітыўнага і негатыўнага прынеслі Беларусі гады кіравання Аляксандра Лукашэнкі?
- Пачнем з таго, што прамысловасць і сельская гаспадарка ў краіне развіваюцца старымі метадамі, няма лібералізацыі эканомікі. Крэдытаў атрымана шмат, запазычанасць краіны ўзрастае, а аддача вельмі памяркоўная.
Вядома, незалежнасць Беларусі ў параўнанні з савецкім часам прынесла народу магчымасць бываць за мяжой, купляць там якасныя тавары, і краіна ажыла. Але калі б не Лукашэнка, гэта ажыўленне было б лепшым. Ва ўсялякім разе, яно несувымерна з ажыўленнем Літвы або Польшчы. Ёсць такі паказчык, як сярэдняя працягласць жыцця, які ў гэтых краінах значна вышэй, чым у Беларусі, дзе яна самая нізкая ў Еўропе.
Многія кажуць, што палітыка Лукашэнкі прынесла стабільнасць, але такая стабільнасць утрымліваецца страхам. І калі будзе абвал, то нам яшчэ трэба перажыць шок і пераходны перыяд да нармальнай эканоміцы. А пакуль гэта прыдзельнае напружанне пераважна на старых магутнасцях.
- Якой магла б быць сёння Беларусь, калі б у 1994 годзе падзеі развіваліся па іншым сцэнары?
- Я думаю, што першапачатковы перыяд быў бы для краіны больш цяжкім, таму што пераходзіць на прынцыпова новыя рэйкі ў эканоміцы, на прынцыпова іншую базу ў падатковай справе - гэта заўсёды азначае пагаршэнне становішча.
У нас так і было спачатку, але мы мелі намер пераадолець цяжкасці па прыкладу Польшчы, гэта значыць, прайсці стан шоку. Лукашэнка, у прынцыпе, ад гэтага шоку краіну пазбавіў, але пазбавіў і ад рэфармавання.
Таму, думаю, што сёння, калі б Беларусь была нармальным прававой дзяржавай, як гэта было першапачаткова абвешчана, краіна была б у значна лепшым становішчы, чым пры цяперашнім кіраўніку.