Дэвальвацыя выкліча «цунамі» дэстабілізацыі

• 21.10.2013, 9:53

Часу для прыняцця рашэнняў у Лукашэнкі не засталося.

Нешта вісіць над Менскам незразумелае і жудаснае, хай і нябачнае. Першае адчуванне, што ўсім надакучыла чакаць чагосьці страшнага: дэвальвацыі, дэфолту, новых непрыемнасцяў у метро, росту коштаў на прадукты і квіткі, закрыцця заходняй мяжы. «Народзец» нічому не здзівіўся, да ўсяго гатовы. Другое адчуванне: беларускія ўлады знаходзяцца ў пошуку палітычных правакацый, што абяцаюць ім рашэнне хоць бы часткі праблем, піша палітолаг Андрэй Суздальцаў у артыкуле, апублікаваным на сайце politoboz.com.

На гэтым фоне з'яўленне на мінулым тыдні ў Менску дэлегацыі ўзброеных сіл Катара (вайсковыя спартсмены) выглядала амаль містычна. Краіна, якая з'яўляецца адным з самых актыўных знешніх ініцыятараў развязвання грамадзянскай вайны ў Сірыі і галоўным спонсарам апазіцыі ў гэтай краіне, працягвае развіваць ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва з Беларуссю, пасылаючы ў рэспубліку сваіх вайскоўцаў. Пры гэтым Лукашэнка публічна падтрымлівае Башара Асада, заявіўшы ў інтэрв'ю казахстанскаму тэлеканалу 24KZ: «Я вельмі дружны з цяперашнім кіраўніком Башарам Асадам, дзіўна інтэлігентны і прыстойны чалавек. Вельмі добры чалавек».

«Добры чалавек»

Беларускі кіраўнік накіраваўся ў «палі»: наведвае родныя ўніверсітэты, дзе праводзіць нейкія вельмі пацешныя калоквіўмы, а таксама, мабыць па звычцы цікавіцца прыбаўленнямі, прыплодамі і ўраджайнасцю ў сярэднім. Кантэкст гаспадарчых разборак традыцыйны: «адарву галаву», «пасаджу», «адкажаце за ўсё». Прычым у дадзеным карна-слоўным фармаце Лукашэнка, дэманструючы прафесіяналізм таксідэрміста і кірмашовага секара мяса, які расце на вачах, яўна прагрэсуе... Хоць у чымсьці прагрэс.

Але ў прынцыпе, нічога новага: кіраўнік бадзяецца, дома (у рэзідэнцыі(ях) яму не сядзіцца, што з'яўляецца вернай прыкметай, што краіна сутыкнулася з аб'ектыўнымі і адначасова негатыўнымі абставінамі, непераадольнай для яе ўладаў сілы.

На самой справе, ёсць падазрэнне, што Лукашэнка, як заўсёды, уцёк ад чарговай сацыяльна-эканамічнай катастрофы, якія па традыцыі навальваюцца на «стабільную» Беларусь кожныя два гады. Метад даўно апрабаваны, які дазваляе, калі пік крызісу праходзіць, вярнуцца ў ненавісны яму Менск у ролі нейкай месіі, гатовай словам зрынуць нябёсы, нетры і курс даляра.

У прынцыпе, лепш было б здзейсніць які-небудзь гучны замежны візіт у якую-небудзь Уганду з перспектывай атрымання адтуль шматмільярдных інвестыцый і найноўшых, уключаючы, вядома, касмічныя тэхналогіі, або, на худы канец, у Самалі для абмену вопытам, чым курсіраваць паміж Магілёвам і Туравам.

Зрэшты, усё гэта наўрад ці дапаможа. Ад уважлівага позірку не схаваецца тое, што, нават маючы зносіны са студэнтамі, Лукашэнка застаецца на «сваёй хвалі». Прыкметна, што яго мучаць праблемы значна больш істотныя і небяспечныя, чым глабалізацыя, у якой, ён, між іншым, разбіраецца з тым жа поспехам, як у ядзернай фізіцы. Адсюль і развагі, якія папахваюць фаталізмам («Жывем мы так, як жывём»).

І тым не менш...

Нам вядомыя і зразумелыя праблемы, з якімі сутыкаецца гэты, як мы даўно пераканаліся, адносна непісьменны, перапоўнены «самапальнымі» думкамі і фобіямі чалавек на пасадзе кіраўніка, схільны, да таго ж, да простых вывадаў і рашэнняў. Між іншым, у гэтым ён выключна народны і дзіўна вядомы. Можна ўпэўнена сказаць, што Лукашэнка - плоць ад плоці народа, які яго з пераменным поспехам або абірае або не рызыкуе даказаць адваротнае. Адсюль і падтрымка Лукашэнкі, якая перыядычна яго захліствае, як хваля, каб тут жа адхлынуць. Але ў перыяд чарговай мабілізацыі Лукашэнку аказвае падтрымку нават апазіцыя. Варта ўспомніць рэакцыю большай часткі апанентаў беларускай улады на захоп генеральнага дырэктара «Уралкалію». У Маскве гэта не засталося без увагі...

Цікавыя два моманты. Па-першае, назіраючы, як беларускія ўлады спрабуюць справіцца з паводкай праблем, якія ўвесь час іх захлістваюць, міжволі здзіўляешся таму, як у іх літаральна ўсё валіцца з рук. Беларускія ўлады ў любой з палітык, што яны праводзяць, настойліва і ўпарта здзяйсняюць практычна ўсе памылкі, якія толькі можна здзейсніць. «Перадавікі» здзяйсняюць яшчэ і цалкам немагчымыя. У выніку беларускія ўлады атрымліваюць чарговы сакрушальны ўдар, за які яны, натуральна, адказваць не жадаюць, а тут жа «пераводзяць стрэлкі» на нейкі бясконцы сусветны эканамічны крызіс і, як заўсёды, на Расею.

Напрыклад, няўжо цяжка зразумець, што ўсе фактары, якія прывялі рэспубліку да цяжкага эканамічнага крызісу 2011 года, застаюцца не купіраванымі, а толькі змікшаваныя крэдытам АКФ ЕўрАзЭС і працягваюць у чарговы раз падштурхоўваць эканоміку рэспублікі да чарговай прорвы? Колькі можна выкручвацца і надзімацца гонарам, запэўніваючы, што «наша палітыка была правільная», але вось толькі грошай нам своечасова не падкінулі? Колькі яшчэ будзе псіхалогія бамжоў панаваць у аснове прыняцця дзяржаўных рашэнняў (як бы яшчэ так скрывіцца і спаскудзіцца, каб у суседзяў не прапала жаданне адкупіцца ад як бы саюзніка ў ролі еўрапейскага жабрака)?

Па-другое, разумеючы маштаб праблем, усё ж такі было б важна ўразумець тыя тактычныя крокі, якія афіцыйны Менск гатовы распачаць. Тым больш, што гэтыя крокі могуць насіць выключна палітычны характар, так як у эканамічным плане рэспубліка недзеяздольная. Між іншым, таму і стратэгічных планаў няма, а ёсць задача: у што бы то ні стала ўтрымаць уладу. Не спыняючыся ні перад чым...

Грошы

Тыдзень, які завяршыўся, можна лічыць паўзай, якую ўлады спрабавалі выкарыстоўваць як раз для таго, каб вызначыцца з далейшымі крокамі.

Галоўная праблема - грошы. Вар'яцка патрэбныя грошы. Беларускім уладам трэба неяк перажыць два месяцы да пачатку студзеня, каб дацягнуцца да такой жаданай бяспошліннай расейскай нафты (без падачак не могуць). Трэба неяк літаральна адпаўзці ад «ядзернага выбуху» практычна немінучай дэвальвацыі, здольнай прывесці да цунамі сацыяльнай і палітычнай дэстабілізацыі. Трэба неяк дацягнуць «валютны цэх» рэспублікі - «Беларуськалій», які развальваецца на вачах, да новых багатых кантрактаў, калі яны ўвогуле магчымыя, так як супраць Беларускай калійнай кампаніі гуляе вельмі жорсткі, вопытны канкурэнт, які не ведае жалю. Трэба, трэба, трэба...

Сітуацыя ўскладненая тым, што беларускія ўлады апынуліся ў своеасаблівай ізаляцыі. Прайшла серыя сустрэч з кіраўніком Расеі, але вынік нулявы. Больш за тое, цяпер, па сканчэнні двух тыдняў пасля апошняй сустрэчы на палігоне ў Калінінградскай вобласці, прыходзіць разуменне, што фактычна Пуцін паставіў Лукашэнку мяккі ўльтыматум у фармаце «або - або». Інтэграцыя або... і г.д.

Між тым толькі цяпер беларускаму кіраўніцтву стала зразумела, што на Расею надзеі няма, як і на Кітай. Крэдыты ніхто не падасць. Ігар Сечын не дапаможа. Дадатковай нафты ў IV квартале таксама не будзе. Гэта факт быў вымушаны прызнаць Уладзімір Сямашка, што азначае: «старыя каровы» (аргументны шэраг) афіцыйнага Менска не вырабляюць на Маскву ніякага ўражання.

Час - галоўны вораг і адначасова саюзнік Лукашэнкі. Часу для прыняцця якіх-небудзь крокаў, здольных памяняць сітуацыю, ужо не засталося. Праграма прыватызаці, якая з'явіліся літаральна з паветра, кажа толькі аб адным - дайце грошы хаця б пад планы і абяцанні. Кінуліся ў ножкі МВФ.

Зразумела, што ніякай прыватызацыі не будзе. Мы ўсё гэта праходзілі ў траўні-чэрвені 2011 года, калі пад крэдыт АКФ ЕўрАзЭС абяцалі пачаць глыбокую прыватызацыю ці ледзь з моманту атрымання першага траншу. Зараз чакаюць шосты і вельмі і ганарацца, што падманулі «маскалёў». Афіцыйны Менск не разумее, што падмануў сам сябе. Грошы праелі, а новых, на жаль, не даюць.

З іншага боку, час можна цягнуць. Калі ёсць хоць бы якія-небудзь больш-менш значныя рэсурсы.

Таямніцы

Вось тут пачаліся таямніцы. Першая і самая галоўная - дэвальвацыя не наступіла... Між тым, яшчэ тыдзень таму яна была літаральна на парозе. Мяркуючы па ўскосных індыкатарах нейкі аб'ём валюты (па папярэдніх падліках некалькіх соцень мільёнаў даляраў) вельмі дазавана ўсё ж неяк «прасочваецца» на рахункі Нацыянальнага банка, што літаральна па днях дазваляе адцягнуць дэвальвацыю.

Што гэта за дзіўныя грошы і адкуль яны ўзяліся? Гэта адна з таямніц рэжыму Лукашэнкі. Але як не захоўвай канфідэнцыяльнасць, можна меркаваць, што беларускі кіраўнік або дзесьці перахапіў (перапазычыў) або пачынае даставаць валюту з уласнай «заначкі».

Апошняя версія найбольш рэалістычная. Для вышэйшай наменклатуры не навіна, што ў канцы 1990-х і пачатку 2000-х гадоў беларускі кіраўнік не раз «пазычаў» беларускай дзяржаве вялікія сумы грошай, каб потым патрабаваць вяртання з адсоткамі - прыклад кіраўніка – ліхвяра, які не мае аналагаў у сучаснай гісторыі.

Аднак, неабходна ўсё-такі асэнсаваць версію аб асабістых фінансах Лукашэнкі. Перш за ўсё, неабходна мець на ўвазе, што калі сапраўды пайшлі ў ход грошы беларускага кіраўніка, то гэта гаворыць пра тое, што валюты ў краіне сапраўды няма. Далей толькі абвал, які ўлады дапусціць не могуць. Акрамя таго, можна толькі ўявіць, як Лукашэнка цяпер будзе змагацца за грошы, як ён будзе выбіваць крэдыты і нафту з Расеі, шантажуючы Маскву ўсім, чым толькі можна, калі ў ход пайшло яго асабістае багацце (нагадваем, што гэта пакуль толькі версія).

Шантаж

Шантаж - патэнтаваная зброя лімітрофаў, вядомая сваёй «эфектыўнасцю» яшчэ з 1920-1930-х гадоў. Вось тут як раз і пачынаецца «тактыка» і «ўлавіць» яе лягчэй за ўсё ў прапагандысцкай сферы. Інфармацыйная кампанія сама па сабе ўяўляе багатыя магчымасці для выяўлення сцэнара яе ініцыятараў. Аналагічная кампанія ў беларускім фармаце, як правіла, больш брутальная і адкрытая, бо ў ёй бярэ актыўны ўдзел сам кіраўнік беларускай дзяржавы. Пасля 11 кастрычніка (выступленне Лукашэнкі на прэс-канферэнцыі для расейскіх журналістаў) стала ясна, што галоўны інструмент шантажу - удзел у Мытным саюзе.

Масква не адрэагавала. У дадзеным выпадку ілюзій няма: любая рэакцыя расейскага кіраўніцтва будзе неадкладна перафарматаваная ў шматмільярдныя прэтэнзіі з беларускага боку.

Але тым часам у Расею вярнуліся журналісты, якія наведалі Беларусь у рамках прэс-тура. Толькі цяпер шматлікія бакі дадзенага мерапрыемства сталі вядомыя і яны наводзяць на шэраг думак.

Перш за ўсё, неабходна нагадаць, што склад удзельнікаў прэс-тура быў вельмі цікавы. Прыехалі людзі з малатыражных выданняў, большай часткай левага толку, якія вядомыя толькі ў сваіх раёнах (нават не рэгіёнах). Гэта журналісты некалькі маргінальнага плана, якія прывыклі да сваёй апазыцыйнасці і далёка не багатыя. Сярод іх не было ніводнага раскручанага журналісцкага «імя». І можна толькі ўявіць захапленне гэтых людзей, калі іх змясцілі ў раскошныя (па беларускіх паняццях) гатэльныя нумары, забяспечылі выдатным харчаваннем, бо да кожнага госця быў прадстаўлены дэпутат ніжняй палаты беларускага парламента ў ролі персанальнага гіда-прапагандыста. Менавіта беларускія парламентары толькі што не цягалі за расейскімі журналістамі каляскі пры наведванні прадпрыемстваў. У іх складалі не толькі афіцыйныя падарункі, а фактычна ўсё, што спадабалася прадстаўнікам «чацвёртай расейскай улады раённага маштабу», здымалася з канвеера і забіралася.

У выніку журналісты добра атаварыліся - у чыгуначныя купэ грузілі крышталь («Крышталь»), алкаголь («Крышталь»), цукеркі («Камунарка») і г.д. Адзін «таварыш» загрузіў ў цягнік сем тартоў, якія яму перадалі прама з прылаўка. Усё гэта кажа пра тое, што беларускія ўлады, якія шукаюць каналы для сваёй прапаганды на расейскім напрамку, гатовыя ісці на любыя выдаткі...

Дзіўна тое, што ў пачатку надыходзячага тыдня нас, мяркуючы па ўсім, чакае яшчэ адзін прэс-тур, але ўжо для журналістаў з краін СНД. Прэс-туры аказваюцца прывязаныя да палітычнага раскладу. Больш за тое, Менск знаходзіцца ў выразна акрэсленым інфармацыйным «калідоры», які аб'ектыўна рыхтуе глебу для нейкіх палітычных манеўраў, якія павінны прынесці беларускім уладам салідныя фінансавыя рэсурсы. Засталося вызначыцца з месцам.

Што нас чакае ў бліжэйшыя тыдні?

Саміт СНД, сустрэча кіраўнікоў краін-удзельніц МС і АЭП... Мабыць у рамках абмеркавання праекта пагаднення па Еўразійскаму эканамічнаму саюзу і можна чакаць гарачы абмен меркаванняў з нагоды, што яшчэ павінна Расея паставіць і падаць свайму «саюзніку»... Хоць штосьці падказвае, што на гэтай сустрэчы дыскусія не скончыцца.

Праз месяц - саміт «Усходняга партнёрства» ў Вільні... Хто там будзе прадстаўляць Беларусь? Гэта яшчэ адна беларуская таямніца. Пакуль таямніца. Зноў жа не варта забываць і пра Украіну ... Разгадка новага беларускага тактычнага пас'янса знаходзіцца дзесьці побач.