Чорны лебедзь для дыктатара
- Андрэй Саннікаў
- 8.12.2024, 23:30
10 дзён, якія ўзрушылі Сірыю.
Вось і ўсё.
Адзін з самых агідных дыктатарскіх рэжымаў сямейкі Асадаў абрынуўся, прыціснуўшы сабой малодшанькага.
Рэвалюцыя ў Сірыі пачалася ў 2011 годзе, у тыя часы, калі ў Беларусі яшчэ сядзелі найбольш актыўныя ўдзельнікі Паўстання 2010 года супраць рэжыму Лукашэнкі.
(Я не стамляюся паўтараць, што наша паўстанне паслужыла адным з каталізатараў Арабскай вясны. Свет усё больш узаемазвязаны, ці не так?)
Сірыйскую рэвалюцыю 2011 года задушылі здрада ЗША (памятаеце "чырвоныя лініі" Барака Абамы, які гучна пагражаў вайсковым адказам рэжыму Асада ў выпадку выкарыстання хімічнай зброі і баязліва забываўся пра свае ж пагрозы); блізарукасць Захаду, які разглядаў сірыйскі канфлікт як лакальны; рост уплыву ісламісцкіх груповак у шэрагах сірыйскай апазіцыі; і, нарэшце, вайсковая інтэрвенцыя Расеі.
Асад спрытна скарыстаўся тым, што рэвалюцыя перарасла ў грамадзянскую вайну, у якую актыўна ўмяшаліся тэрарыстычныя групоўкі «Фронт ан-Нусра» (аддзяленне Аль-Каіды ў Сірыі), «Ісламская дзяржава», і абвясціў сябе абаронцам «свецкасці» ад джыхадыстаў.
У выніку Захад быў уцягнуты ў сірыйскі канфлікт, які набыў ужо глабальныя маштабы шмат у чым праз бяздзейнасць самога Захаду на пачатковым этапе, не для падтрымкі ўмеранай апазіцыі, а для барацьбы з ісламістамі, што дапамагло Асаду ацалець.
Вынік?
Больш за паўмільёна загінулых сірыйцаў, больш за шэсць мільёнаў уцекачоў, глабальны міграцыйны крызіс, узмацненне ўплыву Пуціна і ісламістаў у рэгіёне і ў свеце, адкат ад дэмакратычных каштоўнасцяў у Еўропе.
Сёння аналітыкі гавораць, што прэвентыўныя меры, дапамога апазіцыі, увод міратворчых сіл прадухілілі б крызіс сапраўды планетарнага маштабу, выратавалі б жыцці сотняў тысяч сірыйцаў.
Паралелі з сітуацыяй у нашым рэгіёне відавочныя: калі не прымаць прэвентыўныя меры, у тым ліку ўвод міратворчых сіл пры абвастрэнні канфлікту, сітуацыя выйдзе з-пад кантролю. Тое, што пагроза свету з тэрыторыі Беларусі імкліва ўзрастае, бачна няўзброеным вокам. Ядзерныя і няядзерныя "Арэшнікі" таму сведчаннем.
Гэта ўрокі мінулай рэвалюцыі і грамадзянскай вайны ў Сірыі. Маласуцяшальныя, аднак карысныя.
Падзеі сённяшніх дзён, зрынання дыктатуры Башара Асада, даюць нам крыху іншыя, але вельмі цікавыя і карысныя ўрокі.
Рэжым Асада ўпаў, нягледзячы на падтрымку Ірана і Расеі, і неўмяшанне ЗША. Гэта значыць галоўныя сусветныя зладзеі і забойцы не змаглі дапамагчы свайму брату і пратэжэ ўтрымаць уладу.
Супраць дыктатуры Асада аб'ядналіся многія прысутныя ў краіне групоўкі ад кааліцыі “Дэмакратычныя сілы Сірыі” і”Хаят Тахрыр аш-Шам” (ХТШ), рэшткаў сірыйскага крыла “Аль-Каіды”, якое стварыла тэрарыстычны «Фронт ан-Нусра», і да сяброў, якія раней уклалі замірэнне з Асадам.
Лідарам паўстанцаў стаў кіраўнік ХТШ Абу Махамед аль-Джулані, які пасля пачатку рэвалюцыі вярнуў сабе сваё сапраўднае імя Ахмед Хусэйн аль-Шараа. Ён сам, як і ХТШ, абвешчаны ЗША міжнароднымі тэрарыстамі, а за яго злоў у 2017 годзе была прызначаная ўзнагарода на 10 мільёнаў даляраў (дзейнічае дагэтуль).
Можна доўга і падрабязна разбіраць склад і матывацыю розных груп паўстанцаў, якія сёння аб'ядналіся пад адзіным камандаваннем апазіцыі і ісламістаў "Аль-Фатх аль-Мубін", - гэта сапраўды вельмі цікава з многіх пунктаў гледжання, - але варта звярнуць увагу на адзін аспект: у шэрагах паўстанцаў і іх камандзіраў поўна людзей з рэпутацыяй, далёкай ад бясхмарнай.
Напэўна, мы неўзабаве ўбачым шмат спрэчак і разборак усярэдзіне “вызваленчых сіл”, але на сённяшні дзень свету дадзены бясспрэчны факт.
У ВЫЗНАЧАНЫ МОМАНТ ДЫКТАТУРА ТАК ДАЙМАЕ ЎСІХ, ШТО НА БАРАЦЬБУ З ЁЮ ПАДНІМАЮЦЦА НАВАТ ЗЛАЧЫНЦЫ, І ІХ ПАДТРЫМЛІВАЕ НАРОД.
У дачыненні да нашай сітуацыі гэта азначала б паўстанне супраць Лукашэнкі, арганізаванае яго цяперашнімі і былымі сілавікамі з МУС, КДБ ды іншых спецслужбаў.
Сірыйскія паўстанцы з першых дзён рэвалюцыі надзялялі вялікую ўвагу рабоце з насельніцтвам. У вызваленых раёнах многія забароны былі зняты, павялічылася электра- і водазабеспячэнне, хрысціянскім канфесіям дазвалялася бесперашкодна праводзіць свае службы, нават жанчынам вярнулі частку правоў, што зусім незвычайна для ісламістаў.
Усё гэта забяспечыла паўстанцам усенародную падтрымку. Апошнім пунктам пісьменнай палітыкі паўстанцаў стала ўзяцце вайсковай турмы Сейдная, празванай “бойняй”, у якой утрымліваліся тысячы зняволеных - як грамадзянскіх актывістаў, так і прадстаўнікоў узброенай апазіцыі. Іх усіх вызвалілі.
Чорны лебедзь для Асада вылецеў 27 лістапада 2024 года ў правінцыі Алепа ў адказ на больш частыя абстрэлы ўрадавымі сіламі (САА) заходняй часткі правінцыі. Праз дзесяць дзён рэжым упаў. Хоць на апошніх сваіх «выбарах» 2021 года ён набраў такія знаёмыя нам 95% з гакам.
Былое блізкае асяроддзе дыктатара імгненна згадала дэмакратыю, і прэм'ер Махамад Газі аль-Джалалі заявіў, што ў Сірыі неабходна правесці свабодныя выбары, а ён асабіста гатовы спрыяць мірнай перадачы ўлады паўстанцам. Гэты жэст быў ацэнены мудра, і лідар паўстанцаў Ахмед Хусэйн аль-Шараа аб'явіў, што ўсе дзяржаўныя ўстановы ў Дамаску застануцца пад кантролем прэм'ер-міністра да афіцыйнай перадачы ўлады.
Аб падзенні рэжыму Асада паўстанцы абвясцілі на дзяржаўнай тэлевізіі.
"У новай Сірыі, дзе ўсе суіснуюць у міры, перамагае справядлівасць і аднаўляецца справядлівасць, дзе цэняць кожнага сірыйца і захоўваюць ягоную годнасць, мы перагортваем старонку цёмнага мінулага і адкрываем новыя гарызонты будучыні", - гаворыцца ў іх заяве.
Я не бяруся прадказаць далейшае развіццё падзей, ды ці наўрад гэта сёння магчыма. Занадта шмат інтарэсаў пераплецена ў гэтай краіне і ў рэгіёне. І злыдні нікуды не зніклі і не супакояцца.
Але сёння, бясспрэчна, знамянальны дзень.
Дзень падзення антынароднага рэжыму забойцаў.
У Сірыі гэта адбылося ўзброеным шляхам.
Але зусім не абавязкова даводзіць да такога крывавага развіцця падзей, калі прымаць прэвентыўныя меры, нават з выкарыстаннем сілы.
У 2011 годзе студэнты напісалі на сцяне адной з навучальных устаноў у правінцыі Дэраа на поўдні Сірыі "Доктар (Асад), цяпер твая чарга".
Не адразу, але гэты прысуд быў выкананы.
Споўніцца ён і ў дачыненні да іншых дыктатараў.
Цяпер чарга за вамі!
Андрэй Саннікаў, «Фэйсбук»