Жыццёвая прастора бункернага тыпу

• Уладзімір Халіп
• 27.02.2024, 17:32

Час шыць камуфляж.

Учэпісты чалавек падымаўся ўгору. Лесвіца была аранжавай. Роўнае поле - белым і снежным. Тэлекамера ўсяго на імгненне выхапіла гэты дзіўны фрагмент, і выклікала міжвольнае пытанне: куды гэты тып накіраваўся? Ды ніяк у неба?.. І нават даўні японскі мультфільм успомніўся мімаволі. Тамака такі ж упарты спрабаваў падняцца проста ў нябёсы. Толькі ён караскаўся па сцяблінцы гароху, які прарос нахабна скрозь аблокі. А тут ніякіх загадак не было і ў памоўцы. Вось тэлекамера ўзяла ўжо агульны план. І выявілася, што гэта ў кадры ўсім вядомы самавылучэнец дзівуе.

Агульны фон - узлётная паласа Казанскага авіязавода. За краем старанна расчышчанага бетону замёрлі ў выразным страі наземныя службы. Раве дапаможная сілавая ўстаноўка. І няўрымслівы суіскальнік новага тэрміна ўжо адолеў трап і схаваўся ў люку. А далей - ён у масцы, у крэсле пілота, і аэрадром сплывае пад крыло ракетаносца. Цуды ў рэшаце?..

Ды нічога такога. Пасрэдны перадвыбарчы трук. Менш за месяц застаецца да старту. Як не парадаваць з такой нагоды прастадушную публіку нейкім хвацкім фокусам, калі ўжо апынуўся тут, у Казані, на адкрыцці «Гульняў будучыні», ды яшчэ пад апекай на здзіўленне клапатлівых мясцовых улад.

Куды б ён ні прыязджаў са сваім перадвыбарчым клопатам, заўсёды ўзнікае раптоўная неабходнасць нешта адкрыць або спусціць на ваду. А тут яшчэ зусім выпадкова пад руку падвярнуліся гэтыя ракетаносцы. Яшчэ савецкага ўзору. Два ТУ-160, але мадэрнізаваныя па-сучаснаму, і таму атрымалі ў дадатак да старога нумара яшчэ і прэстыжную літару «М». Самалёты, начыненыя пад завязку ва ўмовах санкцый здабытай невядомымі шляхамі найноўшай электронікай. Як тут было не ўсхвалявацца і не палятаць?

Здавалася б, недарэчная ідэя. Як можна саджаць старонняга чалавека ў крэсла другога пілота, ды яшчэ дазваляць яму разглядаць прыборы, кратаць нейкія кнопкі. Калі б суіскальнік ішоў на свой першы тэрмін, ніхто, магчыма, яго нават блізка да ракетаносца не падпусціў бы. Але гэты ўжо на якую кадэнцыю замахнуўся? Вось і адказ на далікатнае і да крайнасці балючае пытанне.

Паляцеў. Палятаў. Прызямліўся. І ўсё ўдала. Ніякіх збояў і перашкод. Сенсацыйны палёт доўжыўся паўгадзіны. А цікаўныя раптам прыгадалі, што ніякай загадкі тут не было і няма. Усё проста і нават штодзённа. Улетку 2005 года ён ужо лётаў на такім жа ТУ-160, толькі без літары «М», і не нейкія паўгадзіны пратрымаўся ў паветры, а прайшоў па маршруце Масква-Аленегорск. Нават запускаў крылатыя ракеты. Можа, не ён, а першы пілот. І нейкі домік тады нібыта проста выпарыўся. Але ўсе запэўніваюць, што гэта быў толькі макет. Нездарма ж кажуць, што і даўней так бывала, калі яшчэ ніхто ні аб якіх самалётах і не падумваў.

А па дарозе карэты яе вялікасці расстаўляў мудрагелісты Пацёмкін такія ж макеты ахайных домікаў задаволеных насельнікаў. Вясёлыя гульні ў шчаслівае жыццё былі ў модзе і ў даўніну. А ў эпоху цудоўных выбараў, калі абіраецца правадыр аднойчы, а далей па яго капрызу, не мудрагелістая, быццам бы, працэдура ператвараецца ў мудрагелістую гульню запалу і амбіцый. Але ахвочых дагадзіць кіраўніку, які перайшоў у правадыры, знаходзіцца нямала. Вось і тут усё прайшло хутка, коратка, без агрэхаў.

А каб электарат не сумняваўся, што без падарункаў ён не застанецца, 26 лютага самавылучэнец падпісаў адным махам адразу два ўказы. Аднавіў на радасць працаўнікам тылу і фронту дзве вайсковыя акругі – Ленінградскую і Маскоўскую. І гэта яшчэ да выбараў. А што будзе потым? Відавочна, весела разгуляецца. Акругу аднавіць - гэта не шыльду замяніць на штабе. Такія авантуры краіне і народу ўлятаюць у капеечку. Ва ўсякім разе, бюджэт давядзецца перакройваць. І не аднойчы - на карысць абложанай цытадэлі. Або дакладней - жыццёвай прасторы бункернага тыпу.

Гэта даўняя хвароба. Рана ці позна якая-небудзь псэўдаімперыя ці нават лядашчая глухмень пачынаюць адчуваць сябе несправядліва ўшчэмленымі. Ім катастрафічна бракуе зямлі. Усё той жа звычайнай прасторы ці дакладней - жыццёвай прасторы. Адзін вядомы яфрэйтар і стратэг па сумяшчальніцтве называў гэта простым і дакладным словам: Lebensraum. І такі дэфіцыт уяўляецца асабліва крыўдным, калі ў суседзяў усяго гэтага дабра навалам. Сапраўды, а паводле якога права?

І вось тады ў пакрыўджаных лёсам усяляецца нейкі нячысцік. І хочацца рашуча вывесці на ўзлётную паласу хвацкі ракетаносец, сабраны з айчынных нітаў і гаек, дапоўненых найноўшымі вынаходствамі добрасардэчных суседзяў, якія ўсё яшчэ ўпэўненыя, што патэнцыйны агрэсар раздумаецца і своечасова раскаецца. Але позна, позна! Ужо ўслед за гэтым амбіцыйным псеўдалётчыкам паднімаецца ўвесь яго электарат. Ён гатовы на ўсё і патрабуе найвышэйшай справядлівасці. І як тут быць?..

Непадобная надыходзіць вясна. Ранняя. Імгненная. Неадольная. Але разам з ёй і новая кадэнцыя непрыкметнага чэкіста, які дасягнуў аднойчы вышэйшай улады. Не спынілі своечасова. Праміргалі дыктатуру, злую і лютую. І можа так здарыцца, што гэтая занадта ранняя вясна прыходзіць не для нас. І надыходзіць зусім іншая эпоха.

Час шыць камуфляж.

Уладзімір Халіп, спецыяльна для сайта Charter97.org