Чаму Лукашэнка загаварыў пра яблыкі.
- 21.09.2024, 16:16
Цяперашні рэжым канчаткова загубіў сельскую гаспадарку ў Беларусі.
Лукашэнка заклапаціўся праблемай недахопу яблыкаў. У час наведвання фермерскай гаспадаркі, прапанаваўшы пашыраць яблычны бізнэс, ён заявіў, што мы павінны "перастаць кланяцца імпартным яблыкам", і запатрабаваў забяспечыць краіну беларускімі.
А "каб нам палякі не размахвалі яблыкамі", паабяцаў нават дапамагчы са сховішчамі.
Ці дастаткова гэтага будзе для таго, каб па ўсёй краіне зацвілі яблычныя сады, «Філін» даведаўся ў прадпрымальніка, былога супрацоўніка Стаўбцоўскага райвыканкама Мікалая Лысенкава.
- Складана паверыць, але калісьці ў 90-я гады Польшча была бяднейшая за Беларусь, - нагадаў суразмоўца. - Аднак толькі за першыя дзесяць гадоў рынкавай эканомікі яны нас дагналі і перагналі, і ўжо ў нулявыя гады мы паехалі да іх за сасіскамі, а потым і яблыкі сталі вазіць адтуль.
Цяпер па вытворчасці садавіна-гароднінай прадукцыі мы адстаем ад Польшчы гадоў на дваццаць.
Што да яблыкаў, якімі Польшча сёння корміць не толькі нас, але і паў-Еўропы, то іх мала вырасціць, іх яшчэ трэба захаваць так, каб яны не страцілі свае смакавыя якасці і мелі таварны выгляд.
І вось у гэтых тэхналогіях Польшча мае поспех ужо таксама, мусіць, 20 гадоў. Для таго, каб вырас польскі яблык, трэба вырабляць да 12 апрацовак за год.
У Беларусі, адпаведна, таксама, каб атрымаць такі яблык, трэба да 12 апрацовак за год. А прэпараты дарагія. Але ад гэтага залежыць устойлівасць да хвароб, захоўванне і г.д.
Гэта не ўсё. Патрэбна селекцыя, якая таксама, як вы разумееце, патрабуе ўкладанняў.
Мы апошнія гадоў пяцьдзясят патрыятычна верым у сваю селекцыйную працу. У выніку нашых кароў пакрываюць галандскімі быкамі, свіней таксама прывозяць з Нямеччыны. Груба кажучы, у жывёлагадоўлі ў нас няма нават сваёй курыцы.
Гэта значыць маткавае пагалоўе ёсць, але генафонд мы ўсё роўна завозім з-за межы.
І гатункі яблыкаў у нас сёння тыя ж, што былі 30-40 гадоў таму. Новыя, з палепшанымі якасцямі, не выводзім самі і не закупляем у тых жа палякаў, бо гэта дорага.
Але, беларуская сельская гаспадарка цалкам магла быць на ўзроўні польскай. Няўжо польскі фермер больш працавіты, чым беларускі? Не.
Першы прыбытак з яблычнага саду можна атрымаць праз 5 гадоў і потым атрымліваць яго рэгулярна 20 гадоў. Гэта можа быць цалкам прыбытковы бізнэс.
- Справа ў тым, што нават тыя яблыкі, якія вырабляюць беларускія фермеры, яны аддаюць перавагу прадаваць у Расею, а не прапаноўваць суайчыннікам.
- Таму што гэта выгадна. Расея ўвяла контрсанкцыі на сельскагаспадарчую прадукцыю з Еўропы. Таму яна вельмі радая беларускім яблыкам, забірае ўсё з перадаплатай, у адрозненне ад нашых гандлёвых сетак, і па больш высокіх коштах.
Чаму ж ім не прадаваць свае яблыкі, а потым яшчэ і польскія пад выглядам сваіх.
У нас сапраўды склалася такая сітуацыя, прычым не толькі з яблыкамі, са ўсімі прадуктамі: гандлёвыя сеткі на іх продажы зарабляюць больш, чым вытворцы.
Увесь умоўны ланцужок ад каровы да крамы, куды ўваходзіць і калгас, які вырабляе малако, і малаказавод, які робіць з яго прадукты, пакуе і дастаўляе, зарабляе менш, чым крамы, якія проста выстаўляюць на паліцу і прадаюць.
Таму нашым фермерам больш выгадна прадаваць свой ураджай у Расею.
У сваю чаргу, гандлёвыя сеткі таксама можна зразумець. Яны зараз у такім становішчы, што ім трэба неяк выжываць ва ўмовах жорсткага рэгулявання коштаў. Яны вымушаны закладваць кудысьці свае рыскі.
Не сакрэт, што стабільнасць і росквіт, якія зараз дэкларуюць на кожным куце, уяўныя, а львіная доля прадпрыемстваў усіх форм уласнасці працуюць з вялікай адтэрміноўкай плацяжу. Ні ў кога няма грошай, каб аплаціць адразу.
Усе чулі пра перагрэў эканомікі, пра штучнае павышэнне заробкаў, на якое ідуць усе абаротныя сродкі.
Як вынік, усе павінны адно аднаму па крузе.
Беларусь сёння - самая бедная краіна ў рэгіёне, напэўна, самая бедная ў Еўропе. На сельскую гаспадарку выдзяляюць, у параўнанні з нашымі суседзямі, мізэр, але нават гэты мізэр проста закопваюць у стратныя калгасы.
Мы ўжо гадоў сто назіраем за гэтымі "мёртванароджанымі дзецьмі" — калгасамі, якія быццам бы нешта вырабляюць, але ніколі не прыносілі і не будуць прыносіць прыбытак. Бо гэта не бізнэс. Сельская гаспадарка будзе зарабляць тады, калі стане бізнэсам.
Паверце, калі б чалавеку далі магчымасць зарабляць самастойна, і сады заклалі б па ўсёй краіне.
- Але датуюць сельскую гаспадарку пастаянна, кучу грошай закопваюць.
- У тым і справа, што закопваюць. Які сэнс нашых датацый? Яны ж даюцца не на ўкараненне новых тэхналогій. Гэта проста фінансавая падтрымка, каб гэтыя прадпрыемствы, калгасы не памерлі. Ні аб якім развіцці гаворкі няма.
Таму грошы накшталт укладваюць, але фактычна, толькі каб падтрымаць штаны, каб не скарачаць тых жа людзей у вёсцы. І колькі розных схем ні спрабавалі, там, з далучэннямі адных калгасаў да іншых, да банкаў і заводаў - нічога не працуе.
Бо ініцыятыва ва ўсіх гэтых пачынаннях зыходзіла зверху. А павінна быць наадварот, калі вы хочаце аддачу, усе ініцыятывы павінны зыходзіць знізу.
Прасцей кажучы, адзін прыватнік павінен прыйсці да другога і сказаць, я хачу далучыць, купіць тваю гаспадарку, і яны павінны дамаўляцца паміж сабой. Умешвацца не павінны ні прэзідэнт, ні прэм'ер-міністр, ні нават міністр сельскай гаспадаркі. Яны могуць проста дапамагчы гэтай ініцыятыве фінансава.
У нас жа атрымліваецца, што людзі ў кабінетах, якія даўно забыліся ці ўвогуле не ведалі, як пахне зямля, вырашаюць, што павінна на гэтай зямлі адбывацца.
Ці многія ведаюць, што ў нас у Канстытуцыі прапісана роўнасць правоў уласнасці, якая насамрэч тры дзясяткі гадоў не выконваецца. Няма ні роўнасці, ні права ўласнасці.
Дзяржаўныя гаспадаркі заўсёды знаходзіліся ў больш прывілеяваным становішчы, чым прыватныя.
- Вось цяпер канкрэтна Лукашэнка паабяцаў дапамагчы фермерам са сховішчамі.
- Тое, што ён кажа, гэта чысты папулізм. А 30 гадоў хто яму не даваў магчымасці настроіць сховішчаў? У нас што ўвесь гэты час не было праблем з яблыкамі? Былі, проста грошы патрэбныя, у першую чаргу, на "прыгажуноў".
Па праўдзе кажучы, тыя датацыі закопваюць не зусім бяздумна. Намер ва ўладаў ёсць. На гэтых датацыйных стратных прадпрыемствах працуюць мільёны чалавек. То бок, калі яны закрыюцца, усе гэтыя людзі застануцца без працы.
Больш за тое, відавочна, што ні ў калгасах, ні на стратных прадпрыемствах не патрэбна столькі людзей. Калі б туды прыйшлі рэальныя інвестыцыі з адпаведнымі наступствамі ў выглядзе новых тэхналогій і іншага, з кожных двухсот работнікаў засталося б 50.
А як заняць астатніх 150 пры ўмове, што ствараць новыя працоўныя месцы ў нас не ўмеюць? Правільна, трэба з усіх сіл захоўваць старыя.
Прынцып такі, каб людзі не зараблялі, а працавалі дзеля працы, дзеля захавання месца. Каб прадпрыемствы не прыбытак прыносілі, а хаця б проста не памерлі, таму што адказныя чыноўнікі атрымаюць па шапцы.
Што яны сапраўды ўсё засвоілі, дык гэта што прыватнікаў у краіне шмат быць не павінна. Гэта небяспечна. На дзяржпрадпрыемства можна прыйсці і сказаць, ты мусіш пайсці і прагаласаваць у пятніцу, а не ў нядзелю. А прыватнік сам можа вырашыць, калі яму галасаваць і за каго.
Таму пачынаць відавочна трэба не са сховішчаў, а з падыходу ў прынцыпе да сельскай гаспадаркі. Трэба выбудаваць падыход, такі ж, як у Польшчы, тады і яблыкі такія будуць.
А змяніць падыход да сельскай гаспадаркі немагчыма без змены гэтай улады.
Таму што сельскай гаспадарцы не патрэбны бездапаможныя падачкі для падтрымання штаноў, ёй патрэбны паўнавартасныя інвестыцыі. У самой Беларусі ім узяцца няма адкуль.
А замежныя туды не пойдуць. Чаму, думаю, тлумачыць не трэба.